Welke invloed heeft ontspanning op mijn gezondheid?
Even een open deur intrappen: de balans tussen inspanning en ontspanning is essentieel voor je gezondheid. Tijdens inspanning daag je jouw lichaam en geest uit en tijdens ontspanning vindt het noodzakelijke herstel plaats. Misschien spring jij iedere ochtend fris en helder uit bed, de meeste mensen helaas niet: ruim één miljoen Nederlanders hebben een burn-out en vijftien procent van alle werknemers is emotioneel uitgeput. Dit betekent dat veel mensen in hun reserve-energie zitten. Het vermijden van chronische stress is essentieel voor een goede gezondheid. Zorg daarom voor regelmatige ontspanning, rust en onthaasting.
1. Vier vormen van stress
Het gaat in het leven om de balans tussen controle en uitdaging. Stress is niet per definitie slecht. Integendeel. Oorspronkelijk diende de stressreactie zelfs om in acute situaties te overleven. Er zijn in het leven vier verschillende vormen van stress:
1. EUSTRESS: positieve stress die je voelt bij verliefdheid, een optreden van je favoriete zanger of het aangaan van bepaalde uitdagingen.
2. DISTRESS: negatieve stress die je bij onprettige of bedreigende omstandigheden laat vechten of vluchten. Dit kan resulteren in een burn-out.
3. OVERSTRESS: dit is de aanhoudende spanning van het dagelijks leven. De overvloed aan prikkels.
4. UNDERSTRESS: bij situaties waarin je te weinig wordt uitgedaagd. Dit maakt dat je je chronisch gaat vervelen en daarom wordt deze vorm ook wel bore-out genoemd.
Welke zaken belasten jouw lichaam en geven stress?
Zonder dat je jezelf daar van bewust bent, kunnen deze zaken stress geven: anticonceptiepil – BPA’s (Bisphenol A) en andere weekmakers (o.a. in plastic flessen en magnetronbakjes) – chemische E-nummers – fabrieksvoedsel – fastfood – fluoride (ook in tandpasta) – frisdranken – gefrituurd voedsel – genetisch gemanipuleerde organismen (GMO’s), waaronder bepaalde granen (o.a. tarwe) en peulvruchten (o.a. soja) – geoxideerde (trans)vetten (o.a. koek en bewerkt voedsel) – geraffineerde suikers en koolhydraten – geraffineerd keukenzout – giftige verzorgingsproducten (smeer alleen op je huid wat je ook kan eten) – halvarine – herbiciden – koemelk – koffie (overschot) – kunstmatige geur-, kleur- en smaakstoffen – kunstmatige (gehydrogeneerde) oliën (zoals margarine, halvarine en bak- & braadflessen) – kweekvis uit Azië (zoals pangasius en tilapia) – lightproducten – magnetronmaaltijden – onkruidverdelgers – pesticiden – roken – vlees uit de bio-industrie – WIFI-straling (elektrostress) – zware metalen, zoals de kwikvullingen in je mond.
2. Aanwijzingen van stress
Luister
- snelle hartslag en hartkloppingen
- geïrriteerdheid, nerveus
- neerslachtigheid
- concentratiestoornissen
- moeheid zonder oorzaak
- angst
- te veel buikvet
- terugkerende infecties
- emotionele spanningen
- snel opschrikken
- verhoogd cholesterol
- schildklierstoornissen
- darmirritaties
- drang naar zout en zoet
- libidoverlies (minder zin in seks).
Werkstress
Stress op het werk is de meest voorkomende beroepsziekte in Nederland. Ongeveer een derde van het ziekteverzuim wordt veroorzaakt door werkgerelateerde psychische klachten en veertig procent van de werkende Nederlanders ervaart werkdruk. Geschat wordt dat de kosten van deze werkstress zo’n vier miljard euro bedragen. Verder blijkt dat jaarlijks achtduizend werknemers met hart- en vaatziekten in het ziekenhuis worden opgenomen, waarvan er vierhonderd sterven. Elk jaar plegen tweehonderd werknemers zelfmoord vanwege psychosociale problemen op het werk. Hoe vitaal is jouw werkomgeving?
Anti-stress tips
en kijk naar je lichaam en emotionele toestand:
✓ Doe vaker niets: je hersens hebben rust en stilte nodig om alles te verwerken. Leer jezelf aan dat dagelijkse momenten van onthaasting voor balans zorgen. Ze zijn nodig om optimaal te kunnen functioneren. Ze zijn daarom geen luxe, maar noodzaak.
✓ Zorg voor rustmomenten door de dag heen, bijvoorbeeld een microbreak van twee minuten per uur. Gebruik de timer van je smartphone eens positief.
✓ Bekijk gedachten als wolken aan de horizon: ze komen en gaan.
✓ Doe de dingen die je doet met aandacht: focus en doe één ding tegelijk. Begin eens door één routinematige handeling met aandacht te doen, bijvoorbeeld tandenpoetsen. Breid dit langzaam uit en leer je aandacht te sturen. Zie focus alsof je een pijl schiet met een touw eraan vast: zit de pijl in je gewenste einddoel vast, trek jezelf er dan naartoe.
✓ Zorg voor voldoende slaap.
✓ Ga vaker de natuur in. Leer van een boom hoe je kunt gewoon ‘aanwezig kunt zijn’.
✓ Geef grenzen aan en zet kruisen in je agenda.
✓ Leer prioriteiten stellen: geen tijd bestaat niet, alleen ‘prioritijd’.
✓ Maak je leven kleiner, wees tevreden met minder (prikkels).
✓ Doe zaken met aandacht. Alles kan een vorm van mindfulness zijn.
✓ Doe nuttige dingen zelf, zoals stofzuigen, ramen lappen of een taart bakken. Deze taken geven je hersens direct resultaat, wat positieve hersenvoeding is.
✓ Dans: beweging op muziek combineert ritme en motoriek.
✓ Speel vaker spelletjes of lees een boek.
Relax
In 1910 sliep de volwassene gemiddeld negen à tien uur per dag. Nu slaapt een volwassene amper zeven uur per dag. En besteedde in de jaren zeventig van de vorige eeuw een westerling gemiddeld 27 uur per week aan vrije tijd, in de jaren negentig was dat al verminderd tot 15 uur per week. Tegenwoordig bestaat vrije tijd niet uit rusten, maar uit in de file staan, naar de dokter gaan, televisie kijken, e-mailen, facebooken, shoppen of surfen op het internet. Het gemak van onze kunstmatige leefomgeving zorgt op deze manier voor overprikkeling en vergroot de kans op klachten.
Rustreflex
Stress, tijdsdruk en verwarrende prioriteiten activeren je zenuwstelsel en je bijnier alsof er gevaar is, terwijl de stressoren meestal niet levensbedreigend zijn. De reactie op stress is een automatische geworden, waarvan je jezelf vaak niet eens bewust bent. Gelukkig is het mogelijk om de automatische stressreactie op interne of externe prikkels om te keren in rust door de rustreflex. Deze reactie bestaat uit de volgende stappen:
- Herken de stressor die de stressreactie start.
- Zodra je dit merkt, start je de rustreflex.
- Glimlach om je gezicht te ontspannen en beloon jezelf voor het feit dat je de stressreflex
hebt opgemerkt.
- Kies voor een lage, rustige ademhaling. Adem rustig uit en ontspan je schouders en
kaken.
- Visualiseer dat de adem door je armen en handen stroomt om je handen warm te
houden.
Na verloop van tijd wordt deze rustreflex een automatische reactie op stress en bekijk je het probleem vanuit rust in plaats van onrust. De grootte van je probleem dat de stress oplevert wordt nu niet minder, maar de grootte van je oplossingsvermogen wel. De echte winst is dat
je zonder oordeel naar je onrustige geest leert kijken. Pas deze inzichten gedurende de dag toe als je je onrustige geest herkent. Is je probleem echt onoplosbaar, dan kun je het op deze manier eerder loslaten. Dit vergroot je vrijheid.
Verhoog je creativiteit
Met deze tips verhoog je je creativiteit:
✓ Neem een pauze. Je even bezighouden met iets totaal anders kan ervoor zorgen dat nieuwe oplossingen worden ontketend.
✓ Daag jezelf uit. Doorbreek je dagelijkse routine. Leer van de antwoorden van andere mensen en probeer deze te verbeteren.
✓ Doe een dutje of laat je geest afdwalen. Slaap en dagdromen kunnen ervoor zorgen dat je een beroep gaat doen op je onderbewustzijn om een moeilijk probleem op te lossen.
OM TE ONTHOUDEN (TOP 3)
1. Verhoog de eustress in jouw leven: doe meer dingen waar je energie van krijgt.
2. Pas de rustreflex toe als je stress opmerkt.
3. Ga een uur eerder naar bed.
Met dank aan Richard de Leth, Oersterk – met toestemming overgenomen.
